حسود و محسود از نگاه فاضل نراقی

در پست قبلی وبلاگ نظری از طرف یکی از دوستان ارسال شده بود  مبنی بر اینکه  مرض حسادت بدتر از ایدز است و استدلال کرده بود که ایدز گیرنده آن  را می کشد و لی مرض حسادت حسود و حاسد هر دو را . تلویحا اشاره ای  داشتند  به چشم زخم .  به همین خاطر سری زدیم به کتاب اخلاقی معراج السعاده . ببخشید که این حس ناسیو نالیستی ما باعث شده سوزن ما گیر کنه روی معراج السعاده مرحوم نراقی . البته اگر کتاب اخلاقی ملایی دیگر هم به ما معرفی شود بدمان نمی آید سری به آن بزنیم  به شرط اینکه این ملا از روی معراج السعاده  کپی یا  سرقت ادبی نکرده باشد . انصافا این کمترین با خواندن چند صفحه از این کتاب به واسطه تنظیم این مطلب مو بربدنم راست شد . چقدر ما انسانها ی ضعیف النفس از قله های معرفت  الهی  دور و غافل هستیم . وقتی به عظمت روح ملا احمد  نویسنده این گتاب نگاه می شود کلاه از سر آدم می افتد . ملا احمد خوشه چین دریای مکارم اخلاق پیامبر(ص)  و ائمه اطهار(س)  است!  توخود حدیث مفصل بخوان از این مجمل .   

حسود و  و محسود از نگاه فاضل نراقی

مخفی نماند که باعث و منشاء  همه اینها محبت دنیای دنیه و منافع آن است . زیرا که به جهت تنگی دنیا  و محصور بودن  منابع آن ، محل نزاع  و مخاصمه می شود . بر خلاف آخرت که در آن تنگی و محدودیتی نیست . از آنچه گفتیم معلوم شد در میان علماء آخرت ، حسد و عداوتی نمی باشد ، بلکه ایشان از کثرت نوع خود و بسیاری شریک مبتهج و مسرور می گردند . و حسدی که از برای علم هست  در میان علمای دنیا است . و ایشان کسانی هستند که مقصود ایشان از علم طلب مال و جاه و قرب امیر و پادشاه است . چون مال جسمی است که چون به دست کسی رسید  دست دیگران از آن خالی می ماند و دل مردم چون به تعظیم عالمی مملو شد از تعظیم دیگری منصرف  می گردد . پس به این سبب ، حسد در میان ایشان حاصل می شود .

چون دانستی که مرض حسد ازامراض مهلکه نفس است پس درصدد معالجه آن برای . علاج امراض نفسانیه به معجون مرکب از علم و عمل است . اما علمی که نافع است از برای این مرض آن است که اول تامل در بی ثباتی دنیا و فنائی این عاریت سرا نمائی و یاد مرگ خود و محسود کنی و بدانی که این چند روز دنیا را قابلیت آن نیست که به واسطه آن ،حسد بر بندگان خدا بری .

تا چشم بر هم زنی  حسود و حاسد در خاک پوسیده و فاسد گردیده اند و نام ایشان از صفحه روزگار محو شده و در عالم به کار خود درمانده اند. و بعد از آن به تحقیق بدان که حسد تو بر کسی ، باعث ضرر دین  و دنیای تو می شود و به آن کس مطلقا ضرری نمی رسد بلکه نفع دنیا و آخرت به  او عاید می گردد . علاوه بر این دانستی که حاسد خشمناک است به قضای پروردگار و کراهت دارد  عطای آفریدگار را که به بندگان خود قسمت فرموده و این مقتضای ضدیت  و عناد با خالق عباد است . و اصل توحید به واسطه این فاسد می گردد . و با وجود اینها ، غالب است که حسد باعث کینه و عداوت ، ترک دوستی برادر مومن می شود . و آدمی به واسطه آن در شادی از نزول بلاء بر مومنین و زایل شدن نعمت های ایشان شریک شیطان و تابعان آن  از کفار و اعداء دین می گردد . و اما در اینکه حسد مایه ضرر دنیوی حاسد است نه محسود از این جهت است که اگر به حسد حاسد ، آن نعمت از کسی زایل شدی نعمتی در عالم بر کسی باقی نماندی ، زیرا کسی نیست که از برای او حاسدان بسیار نباشد و حسود بیچاره را نیز  البته حاسدین دیگر است .

چون دانستی که به واسطه حسد کسی ، نعمت از محسود زایل نمی شود ، می دانی که حسد کسی مطلقا ضرر دنیوی به کسی نمی رساند و گناهی بر محسود نیست تا ضرر اخروی به او عاید شود بلکه از حسد حاسدین نفع اخروی به او می رسد . خصوصا اگر حسد او را بر  این بدارد که غیبت او کند ، یا بهتان بر او زند و سخنان ناحق در حق او گوید و بدیهای او را ذکر کند و به این واسطه حسنات و طاعات خود را از دیوان عمل خود به دفتر اعمال او نقل کند  و وزر و گناه او را در نامه عمل خود ثبت کند . پس مفلس و تهی دست به بازار قیامت داخل شود . همچنان که در دنیا همیشه محزون و غمناک بود . بله اگر به دیده تحقیق بنگری هر لحظه نفع دنیوی حسود به محسود نیز می رسد.

و اما عمل نافع ازبرای شفای مرض حسد آن  است که بر آثار و لوازم خیر خواهی آن شخص که حسد بر او داری مواظبت نمائی و مصمم گردی که خود را بر خلاف مقتضای حسد بداری . پس چون از راه حسد تکبر بر آن شخص بطلبی ، تواضع از برای او کنی و اگر غیبت و بدگوئی او را طالب باشی ، خواهی نخواهی در مجامع و محافل زبان را به مدح و ثنای او بگشائی و اگر از دیدن او تو را ملالت حاصل شود و نفس شوم ، تو را عبوس و ترش روئی و درشت گوئی به او امر کند ، خود را به خوش کلامی و شگفته روئی با او بداری و اگر حسد ، تو را از انعام و احسان با او منع کند، عطا و بذل را نسبت به او زیاد کنی و چون بر این عمل مداومت نمائی ملکه تو می گردد و ماده حسد از تو قطع  می شود .   چون محسود تورا چنین یافت  دل او با تو  صاف  و پاک  می شود و محبت تو در دل او جای  گیر می شود و  آثار محبت او در خارج ظهور می کند .

منبع : معراج السعاده مرحوم نراقی -نسخه چاپی موسسه  تا ظهور صفحه ۳۸۷ الی ۳۹۹